PHẦN 7 – GIẢNG DẠY ÁNH SÁNG
7.01 Đào tạo và Giảng dạy
7.02 Truyền lại những kinh nghiệm
7.03 Kết quả đối với Thủ tục
7.04 Khái niệm về luồng sáng tỏa
7.01 - ĐÀO TẠO VÀ GIẢNG DẠY
1) THIẾT KẾ ÁNH SÁNG - ĐÀO TẠO
Rất cần thiết để cải thiện các chương trình giảng dạy về thiết kế ánh sáng. Thiết kế và tư vấn năng lực có yêu cầu hướng dẫn đặc biệt với một nền tảng rộng hơn so với chương trình giảng dạy hiện nay. Việc giảng dạy thiết kế ánh sáng nên thông qua bộ Giáo dục.
Thiết kế ánh sáng bao gồm thẩm mỹ, nhận thức, rọi sáng và kỹ thuật chuyên môn cụ thể. việc này dùng để củng cố các mục tiêu dự án. Cải thiện thiết kế ánh sáng trong giảng dạy phải đáp ứng nhu cầu của người thiết kế và những người phục vụ.
Thiết kế về nghệ thuật, kiến trúc, công nghiệp và các ứng dụng khác đòi hỏi một sự hiểu biết toàn diện các khía cạnh tâm lý, tâm lý vật lý và vật lý của ánh sáng. Các đặc điểm tiêu biểu của con người, nhiếp ảnh và ảnh số phải được chú trọng.
Những người được đào tạo có thể dễ dàng tuyển dụng nhưng yêu cầu công việc đầu vào khá nghiêm ngặt hơn so với trong quá khứ. Giảng dạy phải đáp ứng được những điều này.
Thiết kế ánh sáng là tiến trình của sự sáng tạo bằng cách xử dụng những phẩm chất và chức năng của ánh sáng để tác động đến con người, các đối tượng và không gian. Những phẩm chất của ánh sáng là cường độ, dạng thức, màu sắc và chuyển động. Các chức năng của ánh sáng là tầm nhìn, tâm trạng (không khí), thành phần kết cấu và động lực. Nghiên cứu này bao gồm ít nhất một sự hiểu biết cơ bản sau đây:
A) Kỹ thuật thiết kế và ứng dụng
------------------------------------
Màu sắc, ánh sáng nguồn, trắc quang, mối quan hệ độ sáng,
giới thiệu và đánh giá các ứng dụng ánh sáng điển hình.
Xây dựng và trực quan.
B) Phản ứng của con người với ánh sáng
----------------------------
Tầm nhìn, thẩm mỹ, hành vi, quang sinh học
C) Điều khiển và phân phối điện
---------------------------------------
D) Điều khiển và phân phối quang học
------------------------------------
E) Các loại Thiết bị ánh sáng và ứng dụng
--------------------------------------------
F) Chủ đề chuyên ngành
----------------------
Bảo tồn năng lượng, vật liệu, quy luật an toàn, và các quy định,
lịch sử, công nghệ nhiếp ảnh và tái tạo quang điện.
Chú ý: Phát biểu trên được xây dựng bởi T.O.L.D (Đào tạo người thiết kế ánh sáng – Training Of Lighting Designer) vào năm 1981. Nó được hỗ trợ bởi nhiều tổ chức ánh sáng chuyên nghiệp. Phát biểu này vẫn còn áp dụng rất nhiều hiện nay và được dùng như là cơ sở của bất kỳ chương trình giảng dạy hoàn chỉnh nào.
7.02 – TRUYỀN LẠI NHỮNG KINH NGHIệM
1) THIẾT KẾ ÁNH SÁNG - KINH NGHIỆM
Bất kỳ thiết kế ánh sáng thành công cũng phụ thuộc cuối cùng vào người thiết kế và sự hiểu biết thiết bị của chính mình, không chỉ về mặt lý thuyết nhưng còn trên thực tế. Kinh nghiệm là chìa khóa cho bất kỳ thiết kế tốt nào.
2) THỰC HIỆN TỐT NHẤT
Một trong những bài tập tốt nhất cho bất kỳ người thiết kế ánh sáng tiềm năng nào là chỉ cần làm việc trong một nhà hát nhỏ với các loại thiết bị điển hình. Các thiết bị nên đặt ở các vị trí điển hình, (trước, sau, bên, duới, v.v.) ở một khoảng cách thông thường (12-30’). Bắt đầu với (4) bốn loại thiết bị cơ bản.
a.) 6" Ellipsoidal Reflector
b.) 6" Fresnel
c.) 10" PAR64 MFL
d.) 24" lFlood
Mỗi thiết bị nên được xử dụng (một lần một cái) để chiếu sáng một cảnh nhỏ, tương phản với một bối cảnh và sàn sân khấu màu đen và sau đó tương phản với một nền và sàn sân khấu màu trắng. Người thiết kế sẽ khá ngạc nhiên là làm thế nào chỉ cần thay đổi bối cảnh từ đen sang trắng (ánh sáng tối), có thể “thay đổi ánh sáng” rất mạnh. Điều này cung cấp một bài học tuyệt vời về sự phản chiếu, sự hấp thụ, cường độ, màu sắc, tâm trạng, v.v.
Người thiết kế cũng sẽ lưu ý chất lượng ánh sáng khác nhau của mỗi loại thiết bị khác nhau. Họ phải tìm hiểu để hình dung ra các luồng sáng như một hình nón ba chiều của ánh sáng truyền qua không gian và giao nhau với bối cảnh (diễn viên). Họ phải biết bất kỳ thiết bị sẽ sáng như thế nào ở bất kỳ khoảng cách và kích thước luồng sáng.
Tiếp theo người thiết kế nên lặp lại bài tập với bốn thiết bị cơ bản, nhưng bây giờ tại một khoảng cách xa hay gần hơn. Sẽ nhận thấy rõ cả về sự thay đổi của quy mô và cường độ luồng sáng.
Bây giờ lặp lại việc thực hiện kết hợp 2 hay nhiều hơn vị trí thiết bị như chiếu sáng phía trước, cạnh bên, phía sau hay dưới. Tiếp theo, lặp lại tất cả những điều này với một diễn viên. Bạn đã có ý tưởng nào chưa?
Sau khi thiết kế theo bản năng “hiểu biết” chính xác những gì thiết bị của mình có khả năng thực hiện, công việc thiết kế trở thành niềm vui của người thiết kế. Thiết kế ánh sáng, bất kể phong cách hay phương pháp, đơn giản chỉ bao gồm cách đặt ánh sáng chính xác, khi cần thiết.
Có một số sách về ánh sáng sân khấu cố gắng chụp hình minh họa các loại thiết bị ánh sáng cơ bản ở các vị trí khác nhau, liên quan đến một diễn viên. Một trong những nghiên cứu tốt nhất có thể được tìm thấy trong cuốn “Magic of Light" (Jean Rosenthal). Nghiên cứu màu đen & trắng này cho thấy cách sắp xếp một hay nhiều đèn, bằng cách xử dụng cả hai loại thiết bị ER và Fresnel.
7.03 - THỦ TỤC ĐỐI VỚI KẾT QUẢ
1.) VẤN ĐỀ NAN GIẢI CỦA NGƯỜI THIẾT KẾ.
Phần lớn các người thiết kế ánh sáng sân khấu, đã làm gì để giải quyết vấn đề. Nó thường là quan trọng đối với đạo diễn và người thiết kế khác để áp đặt tầm nhìn của họ, về chương trình. Khi họ thực hiện, họ phải có những kỹ năng cần thiết để biết làm thế nào để nhận ra những tầm nhìn.
Khi một đạo diễn và người thiết kế, có được một chương trình, họ trước tiên phải xác định các thông số cố định hạn chế của họ, bao gồm: ngân sách, hạn chế không gian, số lượng diễn viên, thời gian và lao động sẵn có, v.v .Tiếp theo, họ phải nhận thức chương trình một cách có trách nhiệm, vì vậy để làm việc trong các thông số nhất định. Từ khóa ở đây là “trách nhiệm”.
Bất kỳ vấn đề nào về thiết kế mà đạo diễn và người thiết kế tạo ra, họ phải có khả năng giải quyết. Không có trong lý thuyết, với không giới hạn ngân sách, đội kỹ thuất, không gian và thời gian, nhưng “bây giờ” và trong ngân sách của chương trình của họ, và không tưởng tượng ra một vài chương trình tưởng tượng. "Nếu chúng ta chỉ có thêm thời gian” … thường có nghĩa là... ..."Nếu chỉ có chúng tôi lên kế hoạch".
"Đừng lo, chúng tôi sẽ sửa chữa nó ngay, với ánh sáng". Thiết kế ánh sáng luôn luôn được coi là cả hai: nhà ảo thuật lẫn người làm phép lạ, hay có vẻ như vậy từ góc độ của người khác. Bởi vì chúng ta không thể nhìn thấy, sờ, nếm, nghe thấy hay ngửi được ánh sáng, nó thường có vẻ bí ẩn và khó hiểu.
Ồ ! có ! thiết kế ánh sáng có thể sửa chữa một số vấn đề, với ánh sáng, nhưng cũng có những hạn chế của nó. Điều quan trọng là người thiết kế ánh sáng hiểu được những hạn chế này và hoàn toàn hợp tác với đạo diễn và người thiết kế khác trong tất cả các giai đoạn thiết kế, ... do đó không cần thiết phải "sửa chữa chương trình bằng ánh sáng".
Người thiết kế ánh sáng không phải là thần thánh. Tuy nhiên, họ là một thành viên quan trọng của đội ngũ thiết kế hay sản xuất. Người quan trọng thường là DIỄN VIÊN mà khán giả đã trả tiền để xem, không phải là ánh sáng. Trong khía cạnh này, người thiết kế ánh sáng có thể nhắc nhở mình để nhập tâm rằng họ chỉ có tầm quan trọng thứ cấp. Đôi khi, các nghệ sĩ biểu diễn thực sự bị xếp thứ hai sau ánh sáng, như trong trường hợp tại một vài show "rock” hiện đại hay trong trường hợp thiết kế ánh sáng xấu.
Trong một tình hình giảng dạy (hay học tập), thường THỦ TỤC quan trọng hơn kết quả rất nhiều. Trong một tình huống chuyên nghiệp, KẾT QUẢ thường quan trọng hơn thủ tục nhiều. Người thiết kế phải làm việc tốt với thợ điện của mình, và các thành viên khác của nhóm thực hiện, để đáp ứng sự mong đợi của đạo diễn và các nhu cầu của chương trình. Nếu người thiết kế ánh sáng đã có thực hành về thiết kế và các nguồn lực của mình, họ thường không có gì phải lo lắng gì về nó cả.
Thường xảy ra khi người thiết kế đã không chuẩn bị việc làm của họ, họ bắt đầu hoảng sợ trong khi thiết lập ánh sáng. Nóng nảy có thể dâng lên và đội kỹ thuật đột nhiên có thể trở nên ngu ngốc và thành ra không đủ năng lực. Điều này thường là không có điểm với bất cứ ai. Hãy nhớ rằng, bạn đang có mặt để giải quyết vấn đề, chứ không tạo ra chúng. Thiết kế ánh sáng thường có nhiều việc hơn để làm với tâm lý là đang làm việc với những con người hơn là với đèn và ánh sáng, do đó, THỦ TỤC cũng là quan trọng. Thiết kế ánh sáng không phải là một tiến trình đơn độc.
7.04 – GIẢNG DẠY - KHÁI NIỆM VỀ LUỒNG SÁNG TỎA
1.) GIỚI THIỆU
Các người thiết kế ánh sáng (kỹ thuật viên) phải có khả năng xác định nhanh chóng bề rộng của lưồng sáng, của một thiết bị ánh sáng ở khoảng cách xa bất kỳ. Thông thường, tiến trình này đòi hỏi việc xử dụng các bảng dữ liệu hay các hệ số nhân, được cung cấp bởi nhà sản xuất. Vứt bỏ tất cả các bảng đi và không bao giờ xử dụng chúng lần nào nữa. Phương pháp này cho phép bạn tính toán chiều rộng chùm thiết bị bất kỳ, ở bất kỳ khoảng cách nào, chỉ cần tính nhẩm trong đầu!
2) GÓC THIẾT BỊ ÁNH SÁNG
Sân khấu, truyền hình, các tiêu điểm kiến trúc và trưng bày, tất cả đều có những lưồng sáng “tỏa” cụ thể, thường được gọi là góc lưồng sáng, khu vực cắt. Thông thường độ dài tiêu cự nằm trong khoảng từ 5 đến 150 độ.
Khi hãng sản xuất tuyên bố rằng thiết bị là “20 độ”, thường có nghĩa là góc "phạm vi" hay "giới hạn”, là 20 độ. Đèn có hai loại cơ bản: độ dài tiêu cự cố định và điều chỉnh được.
3) PHƯƠNG PHÁP
Độ rộng lưồng sáng của một thiết bị °55” độ tại 55 ft là bao nhiêu? Trả lời: 55 ft.
Phải, điều này đúng, một góc 55 độ tạo ra một luồng sáng tỏa 1:1. Vì vậy, tại 10 feet, thiết bị sẽ cho ra một luồng sáng rộng 10 feet.
Vẽ một góc 55 độ (theo tỷ lệ) và chính mình kiểm tra. Tìm hiểu để hình dung trong tâm trí của bạn một góc “55” độ, trông giống như cái gì. Ngoài ra cũng phải học để hình dung nó là một hình nón ba chiều của ánh sáng. Một thiết bị ellip góc rộng và một loại thiết bị Fresnel có thể điều chỉnh là hai thí dụ về các thiết bị có thể tạo ra góc tỏa.
Bây giờ thông qua nội suy đơn giản, nếu một thiết bị 55 độ tạo ra một luồng sáng rộng 55 feet (tại một khoảng cách nhất định), một thiết bị bằng 25 độ sẽ tao ra bao nhiêu? Nếu đúng, lưồng sáng sẽ cho ra dưới 1 / 2, hay là rộng khoảng 25 ft.
4.) Thí dụ
Độ rộng lưồng sáng của một thiết bị 40 độ (6x9) tại 18 feet là bao nhiêu?
Vâng, bạn đã biết rằng nếu nó là góc tỏa 55 độ, sau đó chiều rộng chùm là 18 feet. Và, bạn cũng biết rằng một thiết bị 25 độ sẽ tạo ra một chiều rộng luồng sáng khoảng 8 feet. Vì vậy, thiết bị 40 độ của bạn phải ở giữa của giải này.
Vì vậy, nếu 55 độ = 18 ft. chiều rộng luồng sáng
Và 25 độ = 8 ft. chiều rộng luồng sáng
Sau đó, 40 độ = 13 ft. chiều rộng luồng sáng (nằm giữa 8 & 18).
Một khi các người thiết kế đã làm chủ các kỹ thuật nói trên, bảng biểu và công thức có thể được xử dụng thêm để tính toán nhanh hơn.
Theo Stage Lighting Design của tác giả Bill Williams.
Lê tuyên Phúc chuyển ngữ
(Sắp tới là bản dịch của cuốn “Hướng dẫn thực hành về Ánh sáng Sân khấu” , tác giả là một chuyên gia AS rất nổi tiếng người Mỹ, rất dài, gần 500 trang A4, mời các bạn đón đọc).